İbn Mace

Kutub-i Sitte’den kabul edilen “es-Sünen” isimli eserin müellifi.

Hicri III. yüzyılın önde gelen hadis hafizlarindandir. Ismi; Ebū Abdullah Muhammed b. Yezid b. Māce el-Kazvim, Mevla Rabīa.

Ibn Māce adiyla meshur olan müellifin adinin menseī ihtilaflidir. Bir rivayete göre Māce dedesinin ismidir. Tercih edilen görüse göre Māce babasinin ismidir. Kelime farsēa kökenlidir. Firūzābādī Kamusunda Māce’nin babasina ait bir lakap oldugunu söylemistir.

Ibn Māce’nin isminin okunusu hadisēiler arasinda ihtilafli bir konudur. Bazilari Ibn Māceh seklinde okumuslar. Bazi hadisēiler de Ibn Mācete sekliyle söylemislerdir. Türkēe’de kelimenin sonundaki yuvarlak te harfi okunmadigindan dilimizde bu hadisēinin ismi Ibn Māce olarak meshur olmustur.

Ibn Māce Kazvīn sehrinde H. 209 yilinda dünyaya gelmistir.
H. 273 yilinda Ramazan’in bitimine sekiz gün kala Pazartesi günü vefat etmistir.

Ibn Māce dönemin önde gelen hadisēilerinden ders okumus ve hadis dinlemistir. O’nun hocalari arasinda sunlari sayabiliriz: Muhammed b. Abdillah b. Numeyr, Abdullah b. El-Muaviye, Hisa m b. Ammār, Dāvud b. Ruseyd, Ebūbekir b. Ebi Seybe, Ibrahim b. el-Münzir el-Hazāmī. Bu saydigimiz ālimler dönemin meshur hadisēileri Ibn Māce’nin önemli hocalaridir. Ibn Māce’nin hadis aldigi seyhlerin sayisi ise daha fazladir. Talebeleri arasinda su hadisēileri sayabiliriz: Muhammed b. Isa el-Ebherī, Ebū’l-Hasan el-Kattān, Süleyman b. Yezīd el-Kazvīnī, Ahmed b. Ibrahim el-Kazvīnī, Ishāk b. Muhammed el-Kazvinī. Bu talebeler Ibn Māce’nin yüzlerce talebesinden birkaē tanesidir

Dönemin Ilmī gelenegine uygun olarak Ibn Māce ēesitli beldelere ilim seyahatlari (rihle) yapmistir. Irak, Basra, Kūfe, Bagdad, Mekke, Sam, Misir ve Rey beldelerini hadis Ilmini ögrenmek ve hadis yazmak iēin dolasmistir. Bu sehirlerdeki meshur hadisēilerle ve büyük ālimlerle görüsmüs, onlardan ilim almistir. Ibn Hallikān O’nun hakkinda “hadis Ilminde imām ve hadis ilimleri ile ilgili bütün disiplinlerde otorite sahibiydi” demistir (Ibn Hallikān, Vefāyātu’l-A’yān, III, 407).

Ibn Māce’nin tefsir ve tarih ilimlerinde de genis bilgisi vardir. Kur’ān tefsiri ile ilgili bir eseri ve güzel bir tarih kitabi vardir

Sünen-i Ibn Māce

Ibn Māce’nin Sünen’i diger sünenler arasinda tertibinin güzelligi ve zevāidinin ēoklugu ile temāyuz etmistir. Ibn Māce’nin en önemli meshur eseridir. Bu eserde hadisler fikih bablarina göre tertip edilmistir. Eserin mukaddime bölümünde ise sünnete ittibanin önemi bidat’tan sakinmanin geregi ve bu meselelere tealluk eden konularla ilgili hadisler bir araya getirIlmistir. Bundan dolayi da “Sünen” grubundan kabul edIlmistir.

Ibn Māce bu eserini telif ettiginde dönemin büyük hadis tenkitēisi Ebū Zur’a er-Razī’ye sunmustur. Ebū Zur’a Sünen hakkinda sunlari söylemistir: “Bu kitap halkin eline geēerse mevcut hadis kitaplarinin ēogunun yerini alacagini zannediyorum” Ibn Māce’nin eserindeki zayif hadisler iēin Ebū Zur’a “isnadi zayif olan hadIsleri n otuzu geēmeyecegini ümit ediyorum” demistir.

Ibn Māce’nin Sünen’inde 37 kitap, 1515 bab ve 4341 hadis vardir. Bu rakam Sünen’in M. Fuād Abdulbakī’nin tahkīki ile basilan baskisindaki rakamlamaya göredir. Sünen’de bulunan hadIsleri n 3002 tanesi Kütüb-i Sitte’nin diger bes kitabinda mevcuttur. Bu bes eserde bulunmayip yalniz Ibn Māce’nin eserinde bulunan zevāid’in miktari 1339’dur. Bu hadIsleri n sihhat derecesi de söyle tesbit edIlmistir. Ricali sika ve isnādi hasen olanlar 199 tane, isnadi zayif olanlar 613 tanedir. Münker, mekzūb veya isnadi ēok fazla olmasi Sünen’in degerini artirmaktadir. Belki de Dārimī (ö. 255)’nin eserinin yerine Kütüb-i Sitte’nin altinci kitabi olmasinin en büyük sebebi Ibn Māce’nin Sünen’indeki bu diger bes hadis kitabinda bulunmayan hadIsleri n sayisinin ēoklugudur.

Ibn Māce’nin eserini Kütüb-i Sitte’den Ilk kabul eden Imam Muhammed b. Tāhir el-Makdisīdir. Makdisī “Surutu’l-Eimmeti’s-Sitte” isimli eserinde altinci eser olarak Ibn Māce’nin eserini almis ve bu dönemden sonra bu sekilde yayginlasmistir. Zehebī Ibn Māce’nin eseri hakkinda “güzel bir kitaptir. Vāhi hadIsleri onun güzelligini gidermese daha iyi olurdu. Ancak bunlar da fazla degildir”
Sünen’in meshur ravileri sunlardir:

Ebu’l-Hasan el-Kattān,
Süleyman b. Yezid,
Ebū Ca’fer Muhammed b. Isa
Ebū Bekr Hāmid el-Eherī’dir.

Kaynak:
Samil Islam absiklopedisi

Hazirlayan:
Muhammed Faruk