Sebeiyye Kimlerdir

Bunlar, Abdullah İbn-i Sebe’ye tâbi olanlardır.

İbn-i Sebe’ Hiyreli bir Yahudi idi. Kendisini müslüman olarak gösteriyordu. Anne­si siyah bir cariye olduğu için İbn-i Sebe’ye «Siyah kadının oğlu» an­lamına gelen «îbnüssevda» da denilirdi. Bu kişinin Hz. Osman (R.A.) ve valileri alyhinde aşırı propaganda yapanlardan bir olduğuna işa­ret etmiştik.

İbn-i Sebe’, bozuk düşüncelerini ve fitne zehirini müslümanlar arasında peyderpey yayıyordu. Görüşlerine esas olarak Ali İbn-i Ebî Talib’i almıştı. îbn-i Sebe’, Tevratta her peygamberin bir vekili ol­duğunu gördüğünü, Hz. Ali’nin de Hz. Muhammed’in vekili olduğu­nu, Hz. Muhammed, peygamberlerin en üstünü olduğu gibi Hz. Ali’nin de vekillerin en üstünü olduğunu ve Hz. Muhammed’in tekrar dünyaya döneceğini insanlar arasında yaymaya başlamıştı.

îbn-i Sebe’ bu hususta şöyle der: «Mesih İsa’nın döneceğini söyleyipte Muhammed’in döneceğini söylemeyene hayret ederim.» İbn-i Sebe’ bu görüşünden daha da ileri giderek, Hz. Ali’nin «Allah» oldu­ğuna hükmetti. Bu sözler kendisine ulaşınca Hz. Ali onu öldürmek ‘ istedi. Fakat Abdullah ibn-i Abbas buna mâni oldu ve Hz. Ali’ye şöy­le dedi: «Eğer onu öldürürsen, arkadaşların seninle ihtilafa düşer­ler. Halbuki sen Şamlılarla tekrar savaş etme karanndasm.». Bunun üzerine Hz. Ali îbn-i Sebe’yi Medain’e sürgün etti.

Hz. Ali (R.Â.) şehit edilince İbn-i Sebe’ insanların Hz. Ali’yi sevmelerini ve şehit oluşuna çok üzülmelerini istismar etti. Hz. Ali’nin ölümü hakkında insanları saptırmak ve onların inançlarım boz­mak için karakterine uygun olarak çeşitli yalanlar yaymaya başladı, îbn-i Sebe’öldürülenin Hz. Ali olmayıp, onun şekline giren bir şey­tan olduğunu, Hz. İsa’nın göğe çekildiği gibi Hz. Ali’nin de göğe çe­kildiğini anlatmaya başladı ve şöyle dedi: «Yahudi ve Hristiyanlar Meryemoğlu îsa’yı öldürdükleri iddialarında yalancı oldukları gibi Hariciler de Hz. Ali’yi (R.A.) öldürdükleri iddialarında yalancıdırlar.

Yahudi ve Hristiyanlar, asılmış bir kişi gördüler, onu İsa’ya ben­zettiler. Hz. Ali’nin öldürüldüğünü söyleyenler de böyledir. Hz. Ali’ye benzeyen bir kişinin öldürüldüğünü gördüler, onun Ali olduğunu zan-‘ nettiler. Halbuki Ali göğe çekildi. Gök gürültüsü onun sesi, şimşek çakması ise onun gülümsemesinin bir eseridir.»

Sebeîler, gök gürültüsünü işittikleri zaman şöyle derler «Esselâ-mü aleyke ya Emireî müminin» (Selâm senin üzerine olsun ey mü­minlerin emiri).

Ömer İbn-i Şurahbil, Abdullah İbn-i Sebe’ye şöyle söylenildiğini nakleder. «Hz. Ali öldürüldü». İbn-i Sebe’de şöyle cevap verdi. «Eğer bize bir kâse içinde onun beynini dahi getirseniz, öldüğüne inanma­yız. O, gökten inip, bütün yeryüzüne hükmetmeden ölmiyecektir.»[1]

Sebeilerden bazıları şöyle derdi: «îlah, Hz. Ali ve ondan sonra gelecek olan imamlara huîül etmiştir.» Bu söz, ilâhların bazı insan­lara hulul ettiğini, ilâhın ruhunun, liderden lidere intikal ettiğini id­dia eden bir kısım eski dinlerin görüşüne uygundur. Nitekim eski Mısırlılar, Firavunlar hakkında bu iddiada bulunurlardı.

Sebîlerden bir zümre de ilâhın, Hz. Ali ile birleştiğini iddia et­mişler ve ona «Allah işte sensin- demişlerdir. Hz. Âli (R.Â.) yukarı­da da izah ettiğimiz gibi, bunları yakmak istedi.

EI-Farku Beynel Firak, Abdulkahir el-Bağdadî

KAYNAK
İslamda Siyasî Ve İtikadî Mezhepler Tarihî Prof.
Muhammed Ebu Zehra, Hisar Yayınevi: 1/45-46.